|
|
|
|
 |
بگمانم در سالِ 1377 تعدادی از ضرب المثل های فرانسوی - که ريشه در زبان ِ فارسی دارند- را از کتابها و فرهنگهای فرانسوی (لاروس Larousse ، روبر Robert ، هاشت Hachette ، ليتره littré و... ) جمع آوری کردم و بجایِ آنکه به ترجمهء شان بپردازم ، در ديوان ِ شعراء ودر " امثال و حکم ِ" دهخدا و " کتاب کوچهء " شاملو ، معادلهای فارسی شانرا گشتم و يافتم . تعدادی از آنها را دراينجا می آورم :
ضرب المثل های فارسی - Proverbes Persans
Alturisme : ( همنوع دوستی ) D’autres ont planté ce que je mange , je plante ce que d’autres mangeront . ديگران کاشتند ما خورديم ، ما ميکاريم ديگران بخورند يا : بکاشتند و بخوردندو کاشتيم خورند/ چونيک بنگری همه برزيگران يکديگريم ( نظامی )
Âme: ( روح و روان ) La cage sans oiseau n’a pas de valeur . ( Sa’di , Boustan , IX , 4 ) . که بی مرغ ، قيمت ندارد قفس ( سعدی )
Ami et Ennemi : ( دوست و دشمن ) La paix des deux mondes repose sur ces deux mots : bienveillance envers les amis , modération envers les ennemis . ( Hafez , odes ) . آسايش دو گيتی تفسير اين دو حرف است / با دوستان مروت ، با دشمنان مدارا (حافظ )
Artisan : ( پيشه ور ) Un sac d’or se vide ; la bourse de l’artisan est toujours pleine ( sa’di , Boudtan , VII , 16 ) . بپايان رسد کيسهء سيم وزر / نگردد تهی کيسهء پيشه ور ( سعدی )
Dédain : ( تهمت و اهانت ) Les chien aboient , la caravane passe . سگ لابَد و کاروان گذرد . يا: آواز سگان کم نکند رزق گدارا . يا : ابر را بانگ سگ ضرر نکند . يا : ابر سياه رابهم وااندر / از غلغل سگان چه زيان دارد ( ناصر خسرو )
Frère : ( برادر ) Un frère est un frère , mais un chevreau a toujours valu son prix . برادری بجا [ ی خود ] ، بزعاله يکی هفتصد دينار .
( servir un seul ) Maître : ( درخدمت ِ تنها يک ) ارباب N’attends pas de gage d’Omar , quand tu travailles dans la maison de Zaïd . ( Sa’di , Boustan , V , 10 ) . ز عَمرو ای پسر چشم ِ اُجرت مدار / چو در خانهء زيد باشی به کار ( سعدی )
Monde : ( دنيا ) Avant notre venue , rien ne manquait au monde ; après notre départ , rien ne lui manquera . ( Omar Khayyam , Quatrains ) زين پيش نبوديم و نَبُد هيچ خلل / زين پس چو نباشيم ، همان خواهد بود ( خيام )
( la ) Parole envolée : ( شتاب گوئي ) La flèche lancé ne retourne pas à l’arc . ( Sa’di , Gulistan , VII , 54 ) تيری که از کمان جست ، برنگردد . ( سعدی )
Précipitation : ( شتاب ) La précipitation vient du diable : Dieu travaille lentement . عجله کار شيطان است ... يا : تعدی و شتاب از ديو و آهستگی از يزدانست / العجله من الشيطان و التانی من الرحمن . يا : که تانی هست از يزدان يقين / هست تعجيلت زشيطان ِ لعين ( مولوی )
Providence : ( مشيت الهی ) Celui qui m’a donné dents , me donnera du pain . ( Sa’di , Boustan , VI, 8 ) . هرآنکس که دندان دهد ، نان دهد . (سعدی )
Réputation : ( شهرت ) Pierre qui roule n’amasse pas mousse ( Sa’di ) . که برسنگ ِ غلطان نرويد نبات ( سعدی ) يا : پياز آدم هرجا که کونه نمی بندد . يا : هرجا هيچ جا ، يک جا همه جا .
( inégalité des ) Séxes : ( نابرابریِ ) جنس «Si » épousa « mais » et mis au monde « plût à dieu que … » " اگر " را " مگر " تزويج کردند / ازآنان بچه ای شد " کاشکی " نام ( مولوی ) يا : اگر خاله ام ريش داشت ، آقا دائيم بود . يا : خاله را خايه بُدی ، خالو شدی .
Vérité et Mensonge : ( راست و دروغ ) Le mensonge qui fait du bien vaut mieux que la vérité qui fait mal .(Sa’di) دروغ ِ مصلحت آميز ، به از راست ِ فتنه انگيز . ( سعدی )
( le ) Vilain : ( مضر ) Depuis que le soleil et la lune brillent au firmament , on n’a rien connu de meilleur que le vin . ( Omar Kayyam , Qutrains ) . تازهره و مَه درآسمان گشته پديد / بهترزمیِ ناب کسی هيچ نديد ( خيام )
|