|
|
||||||
|
||||||
|
پيشاپيش بگويم : آنچه که در زير می آيد ، زندگينامهء اوست بامدد از خاطراتم *۲ و بيشتر از ديده هايم تا شنيده هايم - فريدون عادت نداشت ، نمي خواست يا ياد نگرفته بود از خود بگويد . و هرچه را که می توان "سند " ناميد( دستنوشته ها ، نامه های ِ نوشته به دوستان يا دريافتي از آنها و ... ) را قبل از رفتنش بدست ِ آتش سپارد- به جز اندکی که در نزدِ من و در جای ِ ديگر ، به سهو يا به عمد ، فراموش کرده بود. زندگي ِ اورا به سه دوره می توان تقسيم کرد :
۱.
سي و دو سالی که در
ايران زيست با دوستان ِ بسيار که بيشتر دورانی بود
ادبی/اجتماعی .
در اين دوره ، به جز با دوستان ِ جديد ( و قليل ) ، تمام ِ روابطش را با
دوستان ِ قديمی ( وبيشتر ادبی ) بالکل قطع کرد . با تنها کسي که دوباره رابطه
برقرار نمود احمد ِ شاملو بود. |
|
        |
|
|
در ۷۱ مرداد ۷۱۳۱ در بندر ِ انزلی ( که در آنزمان نام ِ عاريتی ِ قلدر رضا ، يعنی پهلوی را داشت ) بدنيا آمد. فريدون ( اولين فرزند ِ خانواده ای با هفت فرزند:سه دختر و چهار پسر) ، سيزده سال از من، آخرين فرزند ، بزرگتر بود و بالطبع کودکی اورا نديدم و نشناخته ام ( برف را می بينم و فاخرانه می گويم : می بارد ! ) . مگر شنيده هايم از اين وآن . راويان ( از جمله مادرم و نه تنها او ) چنين میگويند : از کودکي آرام و بی آزار و گوشه گير و درخود و با حجب و حيا *۴ . از نو جوانی و سالهای ِ اول ِ جوانيش هم چندان چيزيی نمی دانم . تحصيلات ِ ابتدائی و نيمی از دبيرستان را درهمين شهر گذراند و نيمهء ديگررا در دبيرستان ِ دارالفنون ِ تهران به پايان رساند . به گفتهء تمام ِ شاهدان ، از شاگردان ِ نخبه بود . در محلهء عرب ها ، در ناصرخسرو ، در اتاق ِ کوچکي ميزيست و برای ِ امرار ِ معاش وتهيهء مخارج ِ تحصيل - بدلبل ِناتواني ِ خانواده برای ِپرداخت ِتمام ِ آنها – ، شبها به انواع ِ کارها ، از جمله نجاری ، می پرداخت .
بعد از آزادی از زندان ، باز چندماهی بيکار بود و سپس در آزمون ِ استخدامی
ِسازمان ِ
بيمه
هاي ِ اجتماعی برگزيده شد و به کار در
اين سازمان پرداخت . بعد از دوسال ، کمي شمالی تر شديم و به محلهء باغ ِ صبا / سليم رفتيم و از همين خانه بود که از طرف ِ سازمان ِ بيمه های ِ اجتماعی ِ کارگران ِ ايران به مدت ِ شش ماه به فرانسه فرستاده شد تادر زمينهء بيمهء کارگران و طرز ِ کار ِ تامين ِ اجتماعي ِ Sécurité Sociale فرانسه مطالعاتی انجام دهد . بعد از بازگشت به ايران ، گزارش ِ مفصلي تهيه کرد و در اين گزارش خواندم که يکي از پيشنهاداتش ، تغيير نام ِ سازمان ِ بيمه هاي ِ اجتماعی ، به سازمان ُ تامين ُ اجتماعی کارگران بود که چندي بعد جامهء عمل به خود پوشيد و برياست ِ ادارهء جديدالتاسيس ( ادارهء بيمه های ِ جديد ) که باحتمال ، بنايش به پيشنهاد ِ خود ِ او بود ، برگزيده شد . در همين ايام با فريدون ِ گيلانی جنگ ِ ادبي ِ " جگن " را بيرون دادند که از آن چهار شماره ( کتاب ) در آمد *۷ . و با همين گيلانی و حدودا در همين ايام ، کتاب ِ " نموداری از شعر ِ امروز ِ ايزان " ( معرفی ِ اشعار ِ شاعران ِ معاصر ، همراه با چند نقد ) را چاپ کردند . دفيفا بياد ندارم که در چه سالی ، بين ِ ۲۴ و ۵۴ – احتمالا در ۵۴- ، در آزمون ِ سراسري ِ دانشگاهها شرکت کرد و در رشتهء زبان ِفرانسه حائز ِ رتبهء اول شد ( در آنزمان عکس ِ شاگردان ِ اول ِ رشته های ِ مختلف را در روزنامه ها منتشر مي کردند ) . و در رشته حقوق ِ قضائی هم قبول شد و همين رشته را انتخاب کرد . در سال ِ ۴۴۱۳ ، کمی بعد از برگشت به ايران ، اولين دفتر ِ اشعارش را با نام ِ آخرين همسفر به سرمايهء شخصی به چاپ رساند و پخش آنرابه عهدهء انتشارات ِ انديشه ( خيابان ِ شاه آباد ِ سابق ) گذارد .
واما فعاليتهای ِ ادبی فريدون ، به گفتهء خود ِ او ، از ۷۱ سالگی آغاز شد: " کمتر از ۷۱ سال داشتم که اولين شعرم در صفحات ِ " ادبی ِ " ايران ِ ما " که زير نظر ِ فريدون ِ توللی اداره مي شد ، انتشار يافت و حدودا در همان حوالی اولين ترجمه ام ، دو شعر از Rosnard [ ژيل رونار ] ، شاعر ِ قرن ِ شانزده فرانسه ، در "بامشاد " به سردبيری ِ شاملو ( که آن وقت ها اورا فقط به نام مي شناختم ) [...] " *۸
تا آنجا که من ديده ام و مي دانم ، نوشته ها ( نقد ِ ادبی ) ،
اشعار و ترجمه های ِ بيشماری*۹
را در نشريات ِ مختلف ، از جمله در :
ايران ِ ما
، بامشاد
، فردوسی
( به سردبيري ِ
شاملو و بعدها
محمود ِ عنايت
و کمنر يا اصلا
در دورهء عباس ِ پهلوان ) ، آسيای ِ جوان ، ماهنامهء اطلاعات
( به سردبيري ِ شاملو ) ،
کتاب ِ هفته
( بيشتر در دوران ِ شاملو و
محسن ِ هشترودي
و کمتر يا اصلا در دوران ِ
علی اصغر ِ حاج سيد
جوادی
و به. آذين
) ،
انتقاد ِ کتاب
، هنر و سبنما ، آژنگ ( مسئول ِ بخش ِ ادبی
فرهنگ ِ فرهی)،
بازار
( بعدها با نام ِ
سايبان و هردو زير ِ نظر ِ
محمد تقی ِ صالح پور
) ، آرش ( در دوران ِ
اسلام ِ کاظميه
و شايد هم در دوران
ِ سيروس طاهباز
) ، بارو
*۰۱
، خوشه،
نگين
(عنايت ) و... گاه بانام ِ مستعار ِ
ف. (الف ) شاهين
، گاه بی نام و در اکثر ِ موارد با امضاي ِ فريدون ِ
ايل بيگی منتشر کرد .
در سال ِ ۶۴ , کمی پيش و لختی بعد از جنگ ِ ژوئن ِ ۷۶ اعراب و اسرائيل ، شبها ، بعد از اتمام ِ کارش در بيمه های ِ اجتماعي ، در سرويس خارجی کيهان ، به ترجمهء مقالاتی از خبرگزاری ها ميپرداخت و من هنوز دستخط ِ چند تائی از اين ترجمه هارا دارم . دراين سالها ، تقريبا با اکثر ِ کسانی که در شعر و ادب سرشناس بودند، اگر نه دوستی ، لااقل آشنائی داشت . غالبا آنهارا در کافهء نادری ، کافه فيروز ( که روز هاي ِ محفل ِ آل ِ احمد و روزهای ِ محفل ِ شاملو راداشت و صاحب يا گارسونش پير ِمرد ِ ارمنی ِ بشاش و چه شکلات هاي ِ گرم و نابي داشت ! ) و شبها در هتل ِ مرمر می ديد و يا به خانه مان می آمدند *۱۱ .
پايان ِ موقت |
کيهان چاپ ِ لندن ، اکتبر ۰۰۰۲
در روزنامهء فرانسوی ِ " لوموند " Le Monde ، در دو نوبت به تاريخ های ِ ۲۸ و ۰۲ سپتامبر ۰۰۰۲ منتشر شد توضيحات
گراز محنت ِ ديگران بی غمي / نشايد که نامت نهند آدمی
پوسته هارا که کنار بزنی
اين چيزيست که به گمانم مادر گذشته می جستيم (برخی
براستی و محک ِ تجربه نشان داد که بسياری به دروغ - همان داستان ِ با طناب ِ
پوسيده به ته چاه رفتن ) و من هنور ، نه از آن طريق ِ به بن بست رسيده [...] ،
به گونه ای ديگر ، در جستجوی ِ آنم . درمقابل ِ سرنوشت ِ ديگران بی تقاوت نبودن
، آدم شدن . " و شاملو ، در کتاب ِ " لورکا ، ترانه های شرقی و اشعار ديگر "( ترجمهء احمد شاملو ، سازمان انتشاراتی ، فرهنگی و هنری ابتکار ، چاپ اول ۹۱۳۵ ) را اين گونه برای ِ فريدون امضاء کرد : " براي فريدون عزيز ، رفيق هميشه . ۹۱.۱۱.۵۹ " *۷. فريدون ِ گيلانی ، بعد از سال ِ ۵۷ ، يک کتاب ِ ديگر ( همراه با آربی آوانسيان ، سعيد ِ سلطانپور و ناصر ِ رحمانی نژاد ) از " جگن " را منتشر کرد . *۸ . به نقل از نامهء به تاريخ ِ ۲۲ مه ۷۹۹۱ فريدون به " ژ " و " ب " ( از دوستان ِ خيلی خوبش که فريدون به شدت به آنها علاقه داشت ) . *۹. از جمله از : پل والری ، آندره ژيد ، آندره بروتون ، شارل بودلر ، سارتر ، آلبر کامو ، چخوف ، ژيل رُنار ، فرانتس کافکا ، لورکا ، روبر مرل ، ريچارد رايت ، ماکس برود ، مارتن دو گار ، تادوش نوواکوفسکی ، مالارمه ، داستايوسکی ، تولستوی ، ژولين گرين ، ادگار آلن پو ، بالزاک ، هانری ترويا ، آراگون و بسياری نامهای ِ آشنا و نا آشنا ... *۰۱. گردانندگان ِ اصلی بارو ، شاملو ( با = بامداد ) و ( رو = رويائی ) بودند ، اما فريدون از ابتدا تا انتها ( سه شماره بيشتر در نيآمد ) و گام به گام با آنها بود و بنوعی کاری سه نفره بود .من خود شاهد بودم که برای ِ در آوردن ِ شمارهء اولش ، سه شبانه روز نخوابيدند و بعد از اينمدت ، براي ِ استراحتکی ، يکي دو ساعته ، به خانهء ما آمدند . رويائی خوشبختانه در ميان ِ ماست و اگر گفته ام برخلاف ِ واقعيت است مي تواند توضيح بدهد . ( بعد از نوشتن ِ اين مطلب ، از آقاي ِ رويائی از طريق ِ نما بر (فاکس) درخواست کردم تا نظر ِ خودرا بگويند و بقول ِ معروف " تنها به خانهء قاضی " نرفته باشم . جواب ِ ايشان را در اينجا می آورم : " در مورد ِ بارو و همکاريهای او نظر ِ شما درست است . ولی چون نسخه های ِ بارو دراينجا ندارم يادم نميآيد به مطالبی که فريدون همکاری کرده بود اشاره کنم." *۱۱. از کسانی و نامهائی که بيادم مانده است (نامهای ِ با حروف ِ درشت ، کساني بودند که مرنب و گاه هر شب و هر روز ، و مابقی بندرت يا کمتر : ) منوچهر ِ آتشی ، نصرت ِ رحماني ( که با خط ِ زيبايش - لااقل از نگاه ِ کودکانه ام - ، بروي ِ ديوار ِ گچی ِ اتاق ِ فريدون ، اين گفتهء سارتر از کتاب ِ دستهای ِ آلوده را نوشته بود : " آلوده تر از دستهای ِ آلوده ، دستهای ِ شسته از همه چيز است!"، احمد ِ شاملو، مظفر و يدالله رويائی محمود کيانوش ، حسن ِ قائميان ، صفدر ِ تقی زاده ، محمود ِ عنايت ، غلامحسين ِ ساعدی ، بهرام ِ اردبيلی ، پرويز شاپور، ( و شايد سيروس ِ طاهباز ، اسلام ِ کاظميه ، نجف ِ دريا بندری ) ، فريدون ِ گيلانی ، نوذر ِ پرنگ ، روستا باختری ( نويسندهء افغانی ِ مقيم ِ ايران در آنزمان و اکنون در آلمان ) م. آزاد ، منوچهر نيستانی و بسياري نامهاي ِ ديگر ... |
