جؤرپشته
اشاره‌ي ورگ: يکي از اهداف بلندمدت ورگ، واکاوي نام‌واژه‌هاي گيلکي و رديابي تحريف‌هاي انجام‌گرفته در اين نام‌واژگان است. يادداشت‌هايي در رابطه با نام‌واژه‌هاي کاسپين، سماموس، سوماسرا، اته‌کو، جؤردشت و... نيز دليلي بر اين ادعاست.
نيما فريد مجتهدي، رفيق هميشه‌ي ورگ، بيش‌ترين سهم را در اين تلاش دارد و هم‌او در ادامه‌ي دو يادداشت پيشين خود (در ارتباط با نام‌واژه‌هاي جؤرده و جؤردشت) اين‌بار با ارائه‌ي دو سند تاريخي در جهت اثبات بيش از پيش گفته‌هاي خويش برآمده است. يادداشت حاضر به همراه تصوير دو سند نام‌برده، دست‌رنج نيما فريد مجتهدي‌ست که با هم مي‌خوانيم:
نيما فريد مجتهدي
nima_mojtahedi[at]yahoo.com
نگارنده پيش از اين در دو نقد در رابطه با نام‌واژه‌هاي جؤرده (جواهرده رامسر) و جؤردشت (جواهردشت سياهکلرود) سعي نمود، ادله و منابع مکتوب و مستندي براي رد فرضياتي که سعي در توجيه نام‌واژه‌هاي تحريف‌شده‌ي جواهرده و جواهردشت داشت، ارايه نمايد. هرچند منابع ارايه شده در اين نقدها داراي اعتبار تاريخي و علمي بود، ولي متاسفانه به دليل اين که نگارنده به اسناد تاريخي به ويژه سندهاي ملکي تاريخي روستاهاي جؤرده و جؤردشت دسترسي نداشت، نتوانست علاوه بر آن منابع تاريخي، سندي دست اول نيز ارايه کند. اما وقتي به مطالعه‌ي اسناد مبادله‌ي املاک در شهر لاهيجان مربوط به دوره‌ي قاجار مشغول بودم، در چند سند مالکيت نکته‌اي توجه مرا به خود جلب نمود که انگيزه‌ي اصلي نوشتن اين مطلب در رابطه با نام‌واژه‌ي جواهرپشته در شهر لاهيجان، که گويا دچار سرنوشتي مشابه با جؤرده و جؤردشت بوده، گرديد.
بنابراين اين نوشته دو هدف را دنبال مي‌کند.
الف- سندي ديگر را در اثبات تحريف اين گونه نام‌واژه‌ها براي مخالفان ارائه مي‌کند.
ب- و هم‌چنين به طور خيلي خلاصه به واکاوي نام‌واژه‌ي جواهرپشته، که يکي از محلات قديمي لاهيجان است، مي‌پردازد.
اين دو سند (براي ديدن اسناد با اندازه‌ي بزرگ‌تر، روي تصاوير کليک کنيد)، مربوط به انتقال يک باب خانه مربوط به شخصي به نام مشهدي محمدعلي، ولد مرحوم آقامحمد جعفر ميداني مي‌باشد که در آن «…تمامي و عامي همگي و جملگي من حيث المجموع ششدانگ يکباب خانه سرسوفال في الارض و الاعيان مشتمل بر حجرات عديده تحتاني و ايوان، ذوغال دان، حياط و چاه آب و مستراح و حصار و سردر و اشجار مثمر و کل ملحقات و متعلقات آن في الداخله و الخارجه واقعه در محله جُورپشته في محله ميدان لاهيجان… در عوض مبلغ دويست و پنجاه تومان وجه سفيد نقد….» به شخصي ديگر منتقل مي‌نمايد.
سند دوم هم در رابطه با همين معامله مي‌باشد. همين‌طور که در سند مشاهده مي‌شود، نام قبلي محله‌ي جواهرپشته، جؤرپشته بوده که در گذر زمان با تحريف، به شکل کنوني درآمده است. علت اين نام‌گذاري نيز به طور کامل با وضعيت جغرافيايي و توپوگرافي اين محله انطباق دارد. محله‌ي جؤرپشته (جواهرپشته) ميان خيابان‌هاي فعلي امام خميني ( شمال)، صفاري (شرق)، کاشف شرقي (جنوب) و شهيد کريمي (غرب) قرار گرفته است.
اين محله علي‌رغم اين‌که در بخش مسطح و کم‌شيب شهر لاهيجان (نسبت به نواحي جنوبي و جنوب شرقي لاهيجان) قرار دارد، اما نسبت به زمين‌هاي اطراف خود با يک اختلاف ارتفاع مشخص بلندتر است. که نمود اصلي اين مساله، ورودي پلکاني اين محله (کوچه‌ي جواهرپشته) از سمت خيابان صفاري‌ست که به وسيله‌ي پلکان به داخل محله راه پيدا مي‌کند. چنان‌که مشاهده مي‌شود، اين مکان نيز به دليل ارتفاع بلندتر نسبت به محيط اطراف، جؤرپشته نام گرفته است.
اين مساله در ديگر نام‌واژه‌هاي گيلکي نيز قابل مشاهده است همچون جؤرده= ده بالايي (جواهرده فعلي)، جؤردشت=دشت بالايي (جواهردشت فعلي) و ده‌ها محله به نام جؤرمحله، جيرمحله، جيرسر و...
اين‌که از چه زماني واژه‌ي جؤرپشته تبديل به جواهرپشته گرديده، خود قابل تأمل و بررسي است. اما به طور يقين با توجه به تاريخ اسناد مورد اشاره (1330 قمري)، اين مساله در 100 سال اخير رخ داده است. به طوري که مي‌توان با مطالعه مروري و پيوسته‌ي تاريخي در اسناد، به خصوص اسناد مالکيت، اين مساله را روشن نمود.
