نمی دانم چرا چند روزی ست
که دائما به " عمو دختر " ( اينجوری صدايش می کرديم ) و حميد فکر می کنم و
يادها و خاطره ها از من جدا نمی شوند .
دقيقا نسبت اش با مادرم را نمی
دانم ، شايد نوهء عموی ِ ناتنی ِ مادرم بود . چه اهميت داد . هم برای ِ مادرم و
هم برای تک تک ِما " عمو دختر " بود و چقدرهم عزيز . دريای ِ محبت بود وشادی .
واز خنده ها ولبخندهايش چه بگويم که من عاشق ِشان بودم .
ازمادرم چند سالی بزرگتر و هروقت
که به خانه ِمان می آمد ، تا وقتی که مادرم مرا از اتاق بيرون نمی کرد ، جُم
نمی خوردم و لذت ها می بردم با بودن با زنی اينچنين مهربان . بزرگ تر که شدم
مرا از اتاق ديگر بيرون نمی انداختند و شدم با مادرم محرم ِ " اسرار ِ " زندانی
شدن ِ حميد . مادرم و " عمودختر"، دختر و پسرعموها و اقوام ِ ديگری داشتند ،
اما به جز خانوادهء ما ، هيچکس در جريان زندانی شدن ِ حميد نبود و تنها وقتی که
روزنامه ها اسامی ِ زندانيان ِ سياسی ِ آزاد شده را اعلام کردند ، با خبر شدند.
پدر حميد که بسيار مسن تر از عمو
دختر بود ، از ازدواج ِ اولش ، پسری داشت به نام ِ " فريبرز" . من وقتی که هشت
دهساله بودم ، او حدود ِ 25 ، 30 سال داشت . خدای ِ من ! خدای ِمن ! در تمام ِ
عمرم ـ حتی تا بامروز ـ ، انسانی به مهربانی ِ او نديدم ، اصلا ماه بود و يک
تيکه ماه ! عمودختر اورا از کوچکی بزرگ کرده بود ونه تنها فرزند که تخم ِ چشمش
بود . خيلی چيزها درزندگی نديده ام ، اما به جرات می توانم بگويم که " علاقهء
مادر فرزندی " بين ِ اين مادر ( در گيومه نمی آورم ) وفرزند ، من نديدم .
فريبرز علاقه ای بسيار به مادرم داشت و با اينکه آنها تقريبا در شمال ِ تهران
بودند و ما تقريبا در جنوب ِ تهران ، برنامه اش را طوری می چيد که لااقل يکبار
در هفته به ديدن ِ مادرم بيآيد . دريکی از ادارات کار می کرد ، شايد در"ثبت و
احوال " ـ چون پدرش و پرکار و مورد ِ علاقه ...
فريبرز مبتلا به بيماری " صرع " ( همچون پسرکم " انديشه " ) بود . به ياد دارم
که يکبارجلوی ِ خانه مان پخش ِ زمين شد و
به رسم ِ آن روزگار درايران بدورش خط
کشيدند که انگار " جنی "... و شد آنچه که نبايد می شد : فريبرزمان در ماموريتی
به شهرستان در قطار افتاد وسرش خورد به آهنی و...رفت . خدای ِ من ! خدای ِ من !
هرگز فراموش نمی کنم صحنه ای را که "عمو دختر کُمساری " و مادرم درآغوش ِ هم که
نه ناله ، که نه ضجه ، که زمين و زمان را به نفرين گرفتند و درد آنچنان بود که
به کوچه و بيابان زدم و تمام ِ اشکهای ِ دنيا را ريختم و فرياد زدم : " خدايا !
ريدم به دهنت ! "
وقتی که برادرم ، فريدون ، به
زندان ِ سياسی ِ " قزل قلعه " افتاد ، به لطف ِ آشنائی پدر حميد با تيمساری بود
که مادرم توانست به ملاقات ِ او در زندان برود . و زمانی که حميد در زندان بود
، معشوقهء معاون يک وزير که همکار ِ خواهرم در "ادارهء مخابرات و تلفن " بود ،
ترتيب ِ ملاقات های ِ عمو دختر را داد ... و اِی وای برمن که مادرم و دخترعمو ـ
همچون بسياری از پدرمادرها ـ چه ها که نکشيدند !
حميد را تنها يکبار ديدم ـ وقتی
که به ختم ِ پدرش رقته بوديم ... فراموش نمی کنم اين گفتهء عمو دختر را در زمان
ِ زندانی ِ حميد : " اين پسر هميشه اينطوری بود . هر شب با يک ساک بزرگ پرتقال
و خرمالو و لبوی ِ گنديده به خانه میآمد و می گفت که بيچاره ارابه چی از سرما
به خود می پيچيد و مشتری پيدا نمی کرد ومن همه را خريدم ..."
همزمان با هم وارد ِ دانشگاه ِ
ملی شديم . او به " دانشکدهء معماری " ومن به "ادبيات و علوم انسانی ". در سال
ِ 52 برای ِ اولين بار در اين دانشگاهِ " مَکُش مرگ ِما " تظاهراتی راه افتاد و
دانشگاه برای ِ مدتی تعطيل و اجبار به تعهد و دوباره ثبت ِ نام و گويا درهمين
تظاهرات ، حميد برای ِبار ِ دوم به زندان افتاد و برای ِ 5 سالی تا زمان ِ
بختيار ...
روزی که مادرم را به فرودگاه
رسانده بودم تا از طريق ِ ترکيه به ايران برگردد ، سری به روزنامه فروشی زدم و
نشرياتی خريدم ـ از جمله " راه کارگر " و ديدم که حميد هم رفت . مادرم را با
ديگر مسافران 24 ساعت در فرودگاه ِ استانبول نگه داشتند و هواپيمای ِ شان را
دادند به آخوندهائی که از " ماموريت ِ خطير " برمی گشتند ! مادرم زنگ زد که در
اينجا گيريم و من هم گفتم که گيريم و کلافه : که حميدمان رفت و با عمو دختر چه
کنيم ؟...
چند روزی بعد از رسيدن ِ مادرم
به تهران ، يکی از برادران ِ حميد که ازخارج برمی گشت ، از مهرآباد به مادرم
زنگ زد ( ترسش بود که مادرم خبر را به عمو دختر داده است ) که
"عمو دختر از خارج
چه خبر داری؟" و مادرم گفت : " هيچ ! "
( در زير چند
صفحه ای که " راهِ کارگر " به حميد اختصاص داده بود را می آورم . با اين توضيح
: پيش از اين بارها گفته ام که هرگر نه عضو ِ رسمی وغير ِرسمی ِتشکيلاتی بودم و
نه تبليغ گر ِشان .
پيش ازاين بارها مطالبی از مجاهدين ، فدائيان ، توده ای ها ، وحدتی ها و ...
آورده ام وهربار " آرم " يا روی ِ جلد ِ شان را هم آورده ام . تنها وتنها بدين
خاطر : پرنسيب ِ نوشتاری ام وادارم می کند که منبع را بروشنی بنمايانم و موضع
گيری هايم را درنقل مطالب دخالت نمی دهم . آخر بايد دانست که مطلب از کجا آمده
است . مطلب را Scan می کنم ، پس خيلی راحت است که مثلا " راه کارگر " بالا ويا
پائين ِ صفحه را بزنم ، تا مثلا برايشان تبليغ نشود ! آيا اينکار درست است. من
اينرا درست نمی دانم و نمی کنم ـ حتی اگر با آنها موافق
نباشم ) .
|