xalvat@yahoo.com        m.ilbeigi@yahoo.fr          

  

                                     

 آشنایی با شهرهای کوچک ایران،الیگودرز

شهر الیگودرز به عنوان مرکز شهرستان الیگودرز در ناحیه کوهستانی زاگرس مرکزی با ارتفاع 2000 متر از سطح دریا و در شرق استان لرستان قرار دارد. این شهر از شمال به شهرهای خمین، محلات و اراک، از شرق به گلپایگان، خوانسار و داران و از غرب و شمال غربی با شهرهای ازنا و دورود در ارتباط است. دره‌ای که الیگودرز در آن واقع شده است، از شرق و غرب به دشت‌های نسبتاً هموار و وسیعی که به دشت‌های چمن سلطان و الیگودرز ـ ازنا معروفند متصل می‌شود.
به دلیل وجود ارتفاعات و قلل متعدد در شمال و جنوب، شهر از آب و هوای نسبتاً سرد کوهپایه‌ای برخوردار است. مرتفع‌ترین نقاط منطقه الیگودرز را ارتفاعات اشترانکوه تشکیل می‌دهد که از چین‌خوردگی‌های سلسله جبال زاگرس محسوب می‌شود و ارتفاع آن به حدود 4050 متر می‌رسد. اصولاً از آنجایی که پیدایش و شکل‌گیری شهرها و تمدن‌ها وابسته به وجود منابع آبی و اراضی حاصلخیز بوده است، در بررسی تاریخی شهر الیگودرز نیز به اسامی رودخانه‌هایی بر می‌خوریم که به مرور زمان اغلب آنها خشک شده و تنها نامی از آنها به عنوان نام محلات قدیمی شهر مانند ورزندان و مجیان باقی‌مانده است. در زمینة وجه تسمیه الیگودرز روایت‌های مختلفی وجود دارد که از آن جمله، روایت ساکنان بومی شهر است. بر مبنای این روایت، کلمه الیگودرز، ترکیبی از کلمات «آل» به معنی خاندان و «گودرز» است. بر این اساس مردم بومی شهر خود را به گودرز پهلوان (یکی از شخصیت‌های معروف شاهنامة حکیم طوس) نسبت می‌دهند که با گذشت زمان، ترکیب «آل گودرز» به تدریج به «الیگودرز» تبدیل شد. لازم به ذکر است که وجود طایفة بزرگ گودرزی در این شهر، این باور را تشدیدکرده است. شواهد تاریخی نیز نشان می‌دهد که در محدودة شهر الیگودرز در حدود هفده قرن پیش از میلاد، تمدن‌هایی وجود داشته است. البته در تپه‌های شمال غربی آثاری کشف شده است که به دوران پیش از اشکانیان و هخامنشیان تعلق دارد. بررسی‌های تاریخی نیز ثابت کرده است که محدودة الیگودرز از حاصلخیزترین مناطق کشور محسوب می‌شده است و حتی در سال‌های جنگ جهانی دوم تقریباً یک سوم غله کشور از این منطقه برداشت می‌شده است و به همین دلیل نیز در آن روزگار آن را «اوکراین ایران» می‌نامیده‌اند. در مجموع هستة اولیه شهر الیگودرز از اتصال سه روستای «ده کهنه» «قلانو» (قلعه نو) و «پونه‌زار» به علت وجود چشمه‌های پر آب در آنها، شکل گرفته است. الیگودرز در گذشته به عنوان بخشی از شهرستان گلپایگان محسوب می‌شد که با تأسیس شهرداری در آن از سال 1317 به عنوان شهر شناخته شده و به استان لرستان الحاق شده است. در حال حاضر الیگودرز با وسعتی در حدود 1345 هکتار، جمعیتی حدود 85400 نفر را در خود جای داده است که نسبت به سال 1375 نرخ رشدی معادل 9/2 درصد را بیان می‌دارد. الیگودرز طی سال‌های اخیر شهری مهاجرپذیر بوده است و حدود 36 درصد رشد جمعیت آن به خاطر پدیدة مهاجرت بوده است، به نحوی که گروهی از طوایف ساکن شهر، از شهرهای نزدیک مثل خوانسار به این شهر مهاجرت کرده‌اند. در این زمینه می‌توان به طوایف برومند، ظهرآبی، صانعی، بنایی و اعتماد اشاره کرد. البته ساکنین اصلی شهر را عمدتاً طوایف ایل بختیاری تشکیل می‌دهند که به «لر بزرگ» شهرت دارند و از معروفترین این طوایف، گودرزی، سرلک، بستاک و لونی را می‌توان نام برد. ساختار اقتصادی شهر الیگودرز بر خدمات استوار است و به دلیل بار تکفل بالا که خود معلول نرخ بالای بیکاری در شهر است، توزیع درآمد در آن نیز نامتعادل است. اقتصاد شهر عمدتاً مبتنی بر مناسبات سنتی است و هر چند که یکی از نقاط مهم کشور در صدور انواع سنگ‌نما شناخته می‌شود، اما به نظر می‌رسد که وجود معادن سنگ در این شهر تأثیر چندانی در بهبود و رونق وضعیت اقتصادی و معیشتی ساکنان آن نداشته و آثار برداشت سنگ از منابع طبیعی این شهر، تنها طبیعت زیبای آن را زخمی کرده و جلوه نامطلوبی به آن بخشیده است. ضمن اینکه در نتیجه این فعالیت‌ها، آلودگی‌های زیست محیطی نیز در شهر و پیرامون آن تشدید شده و شرایط زندگی و سلامت ساکنان شهر و اطراف آن را به خطر انداخت است. چنانکه گویی حکایت تلخ کهنه فقر و محرومیت در این نقطه از کشورمان به مثابه ساکنان مناطقه نفت‌خیز، سرنوشت محتومی است. سرنوشتی که به مثابه تشنه لبان، آب را باید همواره در کوزه ببینند!

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

http://glk.wikipedia.org

 

اَلیگودَرز نام شهری در شهرستان الیگودرز استان لرستان ایران است. دیرینگی شهر الیگودرز به بیش از ۷۰۰ سال پیش میرسد. گویش مردمان این شهر لری بختیاری است.این شهر دارای مکان‌های تفریحی بسیاری از جمله آبشار آب سفید،آبشار چکان دهقادی و چشمه آساروسراب شامکان(در منطقه شولاباد) آبشار لوچ، رود حوضیان، رودخانه ماهیچال، طبیعت اشتران‌کوه، آبشار مبارک آباد، رودخانه مور زرین (در بخش ذلقی)، آبشار تیندر، غار تمندر، جنگل‌های بلوط و گردو (فقط مال رو است) و سرچشمه دورکو،گایکان،دره دورک،دشت لاله های واژگون،دره دایی،دره حیدر است.

صنایع دستی آن شامل هنرهای سرامیکی، قالیبافی، منبت کاری، سیم بافی، معرق‌کاری، گلیم بافی و جاجیم بافی می‌شود. این شهر دارای منابع غنی معادن سنگ (مرمر کبالت منیزیم گرانیت چینی کریستال سرامیک و ...)به گونه ای که سنک گرانیت آن مرغوب ترین سنگ گرانیت جهان به شمار میرود .

 ریشهٔ نام

در وجه تسمیه الیگودرز روایت‌های گوناگونی وجود دارد که از آن جمله، روایت ساکنان بومی شهر است. بر مبنای این روایت،واژه الیگودرز، ترکیبی از واژه (آل) به معنی خاندان و گودرز است. بر این اساس مردم بومی شهر خود را به گودرز پهلوان (یکی از شخصیت‌های معروف شاهنامه) نسبت می‌دهند که با گذشت زمان، ترکیب (آل گودرز) کم کم به الیگودرز تبدیل شد.وجود طایفه بزرگ گودرزی در این شهر، این باور را تشدیدکرده است.نشانه های تاریخی نیز نشان می‌دهد که در محدوده شهر الیگودرز در حدود هفده قرن پیش از میلاد، تمدن‌هایی وجود داشته است. البته در تپه‌های شمال غربی آثاری کشف شده است که به دوران پیش از اشکانیان و هخامنشیان تعلق دارد. برخی دیگر نیز وجه تسمیه آن را از واژه آلیورز(آل ورز)ورز= گندم سرخ دانسته‌اند. همچنین این نام را آمیزه‌ای از دو واژه اَل به معنای عقاب و گودرز دانسته‌اند.اکثر ساکنین این شهر با مهاجرت به شهرهای بزرگ کشور از جمله تهران ، اصفهان و اراک، ترک وطن کرده و به علت مهاجر پذیر بودن این شهر، تعداد بسیار زیادی از لرهای مناطق روستایی و عشایری در این شهر تخته قاپو شده اند. (تخته قاپو به معنای یکجا نشینی است).الیگودرز از لحاظ کسرت تعداد روستا بعد از مشهد(قبل از تقسیم شدن به سه استان) دومین شهرستان کشور محسوب می‌شود.در استان لرستان بزرگ‌ترین شهرستان از لحاظ وسعت حوزه شهراستان می باشد.